Piyasaya Yön Veren Güncel Finans Haberleri

Nihai tüketici için bütçe kalemlerinin en önemlisi nasıl enerji harcamaları ise Bitcoin Madencileri için de enerji tüketimi en büyük gider kalemi… Covid 19 sonrası tüm dünyayı etkileyen enflasyon, Rusya - Ukrayna savaşı ile körüklenen enerji darboğazı elektrik maliyetinde artışa neden oldu. Ayı piyasasında direnen Bitcoin Madencileri bundan nasıl etkilendi, kripto paralarda sürdürülebilirlik ve enerji krizini Bitay Araştırma Departmanı Analisti Alper Samet Yorak yazdı.
 
Enerji krizi nedir sorusunun cevabı, enerji kaynaklarının arz tarafında oluşan darboğaz veya fiyat artışları sonucu ortaya çıkan durumdur. 2022 yılında Covid-19 sonrası artan enflasyon ve Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle enerji fiyatlarında dramatik yükselişler yaşandı. Covid sonrası arz talep dengesizliğinden zaten yükselmeye başlayan enerji fiyatları savaşın etkisiyle bir şoka daha maruz kaldı. Bu durum ilk önce petrol ve doğal gaz fiyatlarını yukarı çekerken, Şubat’ta 120 € olan doğal gazın megavat saat fiyatı Eylül’de üçe katlanarak 350€ düzeylerine yükseldi. Böylece elektrikte maliyet, enerji fiyatlarının etkisiyle tarihi yüksek seviyelere çıkmış oldu. Aşağıdaki tabloda Avrupa’da bir yıllık enerji fiyatlarının seyri yer alıyor.

 

Kripto endüstrisi bu durumdan nasıl etkilendi?
Kripto paraların üretimi yani madencilik işlemleri elektrik enerjisi kullanılarak yapılıyor. Bitcoin madenciliği yapan şirketlerin gelirleri zayıf piyasa performansı, madencilik zorluğu ve yükselen enerji fiyatları gibi faktörlerin etkisiyle iki yılın en düşük seviyelerini gördü. Nitekim son bir aydır Bitcoin hash oranında yaşanan düşüş madencilerin kayıplarını bir miktar telafi etmesine olanak sağladı. Hash oranı, en temel ifade ile madencilik cihazlarının çalışma hızı ve Bitcoin madencilerinin performans hızı olarak tanımlanır. Ancak yine de hash oranının uzun zamandır bir yükselme eğiliminde olduğunu belirtelim. Aşağıda son iki yılın hash oranı grafiği mevcut.

 
 
Artan enerji fiyatlarının madencilere yaşattığı sorunlar
Bitcoin madenciliğinde yaşanan zorluk ve artan maliyetler birçok ülkede Bitcoin madenciliğine kısıt getirdi. Örneğin Kosova, İsveç, Estonya gibi ülkelerde hükümetler elektrik tüketimini kısmak amacıyla kripto para madenciliğini yasaklama veya zorlaştırma kararları aldı. Ek olarak New York eyaleti de hem artan enerji fiyatları hem de iklim krizi sebebiyle madencilik faaliyetlerini durdurma kararını yürürlüğe soktu. Bu kararların en büyük sebebi özellikle Rusya - Ukrayna savaşının yol açtığı enerji fiyatlarındaki dalgalanmalar. Nitekim geçtiğimiz yaz aylarında Bitcoin madenciliği için önemli ülkelerden olan ve bu konuda ikinci sırada yer alan Kazakistan’da enerji fiyatlarındaki artış sebebiyle çıkan protestoların silahlı çatışmaya dönüşmesiyle Bitcoin madenciliği yasaklanmıştı.
 
Madencilik faaliyeti ne kadar enerji tüketiyor?
Kamuoyunda Bitcoin madenciliğinin çok fazla elektrik enerjisi harcadığı yönünde haberler dolaşsa da rakamlar tam olarak bunu teyit etmiyor. Dünya’da Bitcoin madenciliği için yıllık yaklaşık 120 teravat/saat elektrik harcanıyor. Bu rakam Arjantin’in yıllık enerji tüketimine denk bir rakam. Türkiye’nin de hemen hemen yarısı kadar. Çin’in yıllık 6 bin 875 teravat/saat elektrik enerjisi harcayarak ilk sırada yer aldığını da unutmayalım.
Altın madenciliği için harcanan elektrik enerjisi ise yaklaşık 135 teravat/saat. Yani altın bulmak için harcanan enerji ile Bitcoin için harcanan enerji birbirine yakın ve tüm dünyada tüketilen enerjinin yalnızca %1’i kripto para madenciliği faaliyetlerine harcanıyor.
 
Bitcoin neden yüksek enerji tüketiyor?
Lider kripto para birimi Bitcoin sisteminde yapılan bütün işlemler kripto para birimine bağlı bütün bilgisayarlarda kaydediliyor. Sistemde elektrik üretimine neden olan esas etmen ise madenci olarak adlandırılan ve Bitcoin’leri dolaşıma sokan kişiler oluyor. Madenciler çok fazla sayıda gelişmiş bilgisayar ile bu işlemleri gerçekleştirdikleri için yoğun elektrik tüketimine neden oluyorlar. Ancak yukarıda da belirtildiği gibi altın faaliyetleri veya bankacılık faaliyetlerinden daha az miktarda enerji tüketen bir kripto para ekosistemi mevcut.
Bitcoin’in üretimi sırasında kullanılan enerji tüketiminin yüksek olması, ilk üretilen kripto para olarak teknolojisinin daha fazla madenci geldikçe zorluğun da bir o kadar artmasından kaynaklanmaktadır. Çünkü Bitcoin ağı bir doğrulama sürecinden oluşur ve en hızlı doğrulamayı yapıp Bitcoin elde etmek için en güçlü bilgisayarlara ve donanıma ihtiyaç duyulur. Bitcoin madenciliğinde hızlı, elektriği su içer gibi tüketen bilgisayarlar kullanılmaktadır.
Ancak enerji ve iklim krizlerinin gündemde olduğu bu günlerde Bitcoin’den sonra ortaya çıkan birçok kripto para birimi sistemin sürdürülebilirliği için madencilik faaliyetlerini çevreci ve yenilenebilir kaynaklar kullanarak gerçekleştiriyorlar.
Ek olarak yeni kanıt sistemlerinin geliştirilmesiyle madencilik faaliyetleri daha çevreci, daha hızlı ve daha az enerji harcar hale geldi. Birçok yeni ve var olan proje de böylece yoğun enerji tüketen teknolojilerden uzaklaştılar. Verebileceğimiz en yakın ve en yeni örnek, en büyük ikinci kripto para birimi olan Ethereum’un Proof of Work sisteminden Proof of Stake sistemine geçmesidir.

    ***
                  Yasal Uyarı
 
 Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

TCMB 2 hafta vadeli 2.3 milyar dolar, 1 ay vadeli 700 milyon dolar, 1 ay vadeli 400 milyon euro, 3 ay vadeli 200 milyon dolar ve 3 ay vadeli 200 milyon euro tutarlı olmak üzere 5 adet döviz karşılığı TL swap ihalesi açtı.

TCMB'nin yarın valörlü swap ihaleleri 13.30-14.00 saatlerinde gerçekleştirilecek.

Kuruluştan yapılan basın açıklaması aşağıda bulunuyor:

ürkiye’nin önde gelen ticari yük ve kruvaziyer limanı QTerminals Antalya, limana 2022 sezonunun son gemisi Silver Spirit’in gelmesiyle sezonu kapattı. QTerminals Antalya’ya 2022 yılında toplamda 26 sefer gerçekleşti. Tüm seferlerde QTerminals 30 binden fazla yolcuyu ağırladı.

Dünyanın birçok noktasından gelen kruvaziyer gemilerini ağırlayan QTerminals Antalya’da limana gelen kruvaziyer turist sayısı geçtiğimiz yıla oranla 2069% artarak 30.641’e ulaştı. 2022 sezonu boyunca Emerald Azzura, Spirit of Adventure, Blue Sapphire, Club Med 2, Riviera, Seven Seas Explorer, Mein Schiff 6 ve Mein Schiff 5, The World gibi lüks gemilerle onbinlerce yolcuyu ağırlayan QTerminals Antalya’nın bu sezon için son misafiri ise Silver Spirit oldu.

“QTerminals Antalya’nın turizme sunduğu katkı artarak devam edecek”
2022 kruvaziyer sezonunu değerlendiren QTerminals Antalya Genel Müdürü Özgür Sert, “QTerminals Antalya, liman tesislerinin kapasitesinden dolayı Akdeniz’de; iç ve dış turizm açısından önemli bir rol oynamakta. Kruvaziyer turizminde potansiyele sahip Antalya'yı, Doğu Akdeniz'de yeni bir dönüş merkezi hâline getirmek için çalışmalarımıza tüm hızıyla devam ediyoruz. QTerminals Antalya olarak bu yaz birçok kruvaziyer gemisine ev sahipliği yaptık. Pandeminin etkilerini yeni yitirmeye başladığı geçtiğimiz yıl 4 sefer ile 1.413 yolcuyu ağırladık. Bu yılsa QTerminals Antalya’ya toplamda 26 sefer gerçekleşti. Bu seferlerde 30.641 yolcuyu limanda ağırlamış olduk. Gelecek yıl da QTerminals Antalya’ya bu rakamlarda veya üstünde sefer yapılması ve yolcu taşınmasını beklemekteyiz. 2023 kruvaziyer sezonu için şimdiden birçok rezervasyon aldık. Limanımıza bu gemilerle gelen tursitler Antalya esnafının da yüzünü güldürüyor. Bu bakımdan liman olarak şehrin ekonomisine yaptığımız katkının gelecek yıl da artarak devam etmesini bekliyoruz. QTerminals Antalya olarak şehrimiz ekonomisnin itici gücü turizme sağladığımız katkıyı artırmaya devam edeceğiz” dedi.

 

TCMB verilerine göre, Kasım ayında Kamu İktisadi Teşebbüslerine (KİT) döviz satışı yapılmadı.

KİT'lere Temmuz ayından bu yana 5 aydır döviz satışı yapılmıyor.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin (TOBB) sosyal iştiraklerinden olan Türkiye Ekonomi
Politikaları Araştırma Vakfı'nın (TEPAV) Perakende Güven Endeksi (TEPE) çalışmasının
Kasım ayı sonuçları yayınlandı.

 TEPAV'dan konuya ilişkin olarak yapılan basın açıklaması aşağıda bulunuyor:

 " TEPE, Kasım 2022’de bir önceki aya göre 6,6 puanlık azalış, bir önceki yılın aynı dönemine göre ise 10,6 puanlık artışla -0,2 puan değerini aldı. TEPE anketine katılan perakendecilerden geçtiğimiz 3 ayda işlerin durumunun iyileştiğini belirtenlerin oranı Kasım 2022’de yüzde 9,8’e gerilerken, önümüzdeki 3 ayda işlerinde iyileşme bekleyenlerin oranı ise yüzde 13,5 seviyesinde kaldı. İyileşme beklentileri yeni yıl nedeniyle talebin artma olasılığı ve kampanyalar, online satışlar ve yabancı müşteriler ile gerekçelendirilirken; kötüleşme beklentileri yükselen maliyetler ve satış fiyatlarındaki artış, alım gücünün düşmesi, talebin daralması ve temel ihtiyaçlarda yoğunlaşması ile gerekçelendirildi. Önümüzdeki 3 ayda satış fiyatında artış bekleyen perakendecilerin oranı yüzde 80,5’e geriledi. “Diğer (akaryakıt istasyonu, eczane, parfümeri, nalbur, züccaciye, kırtasiye, vb.)” sektörü Kasım ayında perakende güveni en fazla artan sektör oldu. Bölgeler bazında incelendiğinde ise Kasım ayı perakende güveninde en fazla artış Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde görüldü.

Perakende güveni geçen aya göre azalırken, geçen yıla göre arttı. TEPE değeri, -0,2 puan değerini alarak geçen yılın aynı dönemine göre 10,6 puan artarken, geçen aya göre 6,6 puan azaldı. TEPE değerinin aylık değişiminde geçtiğimiz 3 ayda işlerin durumu göstergesindeki 16,9 puanlık, önümüzdeki 3 ayda satış beklentisi göstergesindeki 4,4 puanlık kötüleşme etkili oldu. Diğer taraftan, mevcut stok düzeyinin normalin altında olduğu yönündeki 1,5 puanlık değişim endekse olumlu yansıdı.

Perakendecilerin geleceğe yönelik satış beklentisi geçen aya kıyasla azalırken, geçen yıla kıyasla arttı. Önümüzdeki 3 aya ilişkin satış beklentilerinin denge değeri Kasım 2022’de 2,3 puan oldu. Buna göre önümüzdeki 3 aya ilişkin satış beklentileri, bir önceki aya göre 4,4 azalırken, bir önceki yılın aynı ayına göre 26,8 puan arttı. "

"ABD cephesinde son açıklanan ekonomik verilerin beklentilerden daha iyi gelmesi, Fed'in faiz artırımlarının ekonominin hızını enflasyonu düşürecek ölçüde yavaşlatamadığı ve Fed'in nihai faiz oranının düşünülenden daha yüksek seviyelerde olabileceğine dair endişeler bu hafta küresel risk iştahı üzerinde baskı oluşturuyor. Ekonomik veriler, merkez bankalarının kararları ve resesyon kaynaklı endişeler risk iştahını şekillendirmeye devam edecektir.
Açıklanacak Önemli Ekonomik Veriler
o 10:00 Almanya - Sanayi Üretimi Önem: Orta
o 13:00 Euro Bölgesi - GSYH 2022/3Ç Önem: Orta
Türkiye
TCMB kasım ayında gıda grubu yıllık enflasyonundaki yükselişte taze meyve ve sebze ile süt ürünlerinin öne çıktığını, buna karşın grup geneline yayılan artışların devam ettiğini belirtti. TCMB Kasım ayı fiyat değerlendirmesinde yıllık enflasyondaki gerilemeyi enerji ve temel mal gruplarının sürüklediğini ifade etti. TCMB Kasım ayına ilişkin olarak TÜFE ve ÜFE bazlı reel efektif döviz kurunu yayımladı. ÜFE bazlı reel kurda yüksek seyir Kasım'da devam ederken, TÜFE bazlı reel efektif kurda sınırlı bir yükseliş izlendi. TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, enflasyondaki düşüşün sadece baz etkisinden kaynaklanmadığını belirterek "Faiz, kur politikası, rezerv politikası gibi birçok politika enflasyonda daha da gerilemeye sebep olacak" diye konuştu. ABD'nin 2023 savunma bütçesini de içeren Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasa (NDAA) tasarısının son halinden, Temsilciler Meclisince Türkiye'nin F-16 alımını sınırlandırmak üzere konulan maddeler de çıkarıldı. Yurt içinde bugün gündeme dair gelişmeler takip edilebilir.
Avrupa
Avrupa'nın en büyük ekonomisi olan Almanya'da fabrika siparişleri ekim ayında beklentilerin üzerinde %0,8 artarak imalat sektöründe iyileşme olduğuna işaret etti. Ülkede 2 ay üst üste azalan siparişler talebin toparlandığını göstererek iyimserlik yarattı. Avrupa Merkez Bankası baş ekonomisti Philip Lane, enflasyonda tepe noktasına ulaşılıp ulaşılmadığının belirsiz olduğunu, ancak bu noktaya yaklaşıldığını belirtirken, enflasyonu düşürmek için daha faiz artırımına ihtiyaç olacağını da savundu. Avrupa cephesinde bugün üyelerin açıklamaları ve 3. Çeyrek büyüme rakamlarının açıklanması bekleniyor.
ABD
ABD Ticaret Bakanlığı'nın verilerine göre dış ticaret açığı ekim ayında önceki aya kıyasla %5,4 artışla 78,2 milyar dolara yükseldi. Bu dönemde ithalat %0,6 artarak 334,8 milyar dolara yükselirken ihracat %0,7 düşüşle 256,6 milyar dolara geriledi. Böylece dış ticaret açığı ihracattaki düşüş ve ithalattaki yükselişle ikinci ayda da artışını sürdürdü. Önceki ayın dış ticaret açığı rakamı 73,3 milyar dolardan 74,1 milyar dolara revize edildi."
 
 Gedik Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
 www.gedik.com

                                     ***
                               Yasal Uyarı
 
 Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2021 yılı sağlık harcamaları istatistiklerini açıkladı.

 TÜİK'in konuya ilişkin haber bülteni aşağıda bulunuyor:

Toplam sağlık harcaması 2021 yılında bir önceki yıla göre %41,6 artarak 353 milyar 941 milyon TL'ye yükseldi. Genel devlet sağlık harcaması %41,5 artarak 280 milyar 220 milyon TL'ye ulaştı. Özel sektör sağlık harcaması ise %42,1'lik bir artış oranı ile 73 milyar 721 milyon TL olarak tahmin edildi.
Toplam sağlık harcamasının %79,2'si genel devlet bütçesinden karşılandı

Genel devlet sağlık harcamasının toplam sağlık harcamasına oranı 2021 yılında %79,2, özel sektör sağlık harcamasının ise %20,8 olarak gerçekleşti. Genel devlet ve özel sektörün alt bileşenlerine bakıldığında, 2021 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu %47,2, merkezi devlet %31,4, hanehalkları %15,9, sigorta şirketleri %2,6, hanehalklarına hizmet eden kar amacı gütmeyen kuruluşlar ile diğer işletmeler %2,3, mahalli idareler %0,6'lık bir paya sahip oldu.

Cari sağlık harcaması 330 milyar 928 milyon TL olarak gerçekleşti

Cari sağlık harcaması 2021 yılında bir önceki yıla göre %42,0 artarak 330 milyar 928 milyon TL'ye yükseldi. Sağlık harcamaları kapsamındaki yatırımlar %36,4 artarak 23 milyar 13 milyon TL'ye ulaştı.

Toplam sağlık harcamasının %49,5'i hastanelerde yapıldı

Toplam sağlık harcamasının sağlık hizmeti sunucularına göre dağılımı incelendiğinde, ilk üç sıra 2021 yılında da değişmedi. Sağlık hizmetleri ve ürünleri satın almak için başvurulan sağlık kurumları içerisinde en büyük payı 2021 yılında %49,5 ile hastaneler oluşturdu. Hastaneleri sırasıyla %22,8 ile perakende satış ve diğer tıbbi malzeme sunanlar ve %9,4 ile ayakta bakım sunanlar izledi.
 
Kişi başına sağlık harcaması 4 bin 206 TL olarak gerçekleşti

Kişi başına sağlık harcaması 2020 yılında 2 bin 997 TL iken, 2021 yılında %40,3 artarak 4 bin 206 TL'ye yükseldi.

Toplam sağlık harcaması gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYH) %4,9'unu oluşturdu

Toplam sağlık harcamasının GSYH'ye oranı 2020 yılında %5,0 iken, 2021 yılında %4,9 oldu. Cari sağlık harcamasının GSYH'ye oranı ise 2020 ve 2021 yıllarında %4,6 olarak gerçekleşti.

Hanehalkı cepten sağlık harcamasının toplam içindeki payı %15,9 oldu

Hanehalkları tarafından tedavi, ilaç vb. amaçlı yapılan cepten sağlık harcaması 2021 yılında bir önceki yıla göre %40,5 artarak 56 milyar 342 milyon TL'ye ulaştı. Hanehalkı cepten sağlık harcamasının toplam sağlık harcamasına oranı 2021 yılında %15,9 olarak gerçekleşti.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2021 yılı eğitim harcamaları istatistiklerini açıkladı.

 TÜİK'in konuya ilişkin haber bülteni aşağıda bulunuyor:

Eğitim harcamaları %27,1 artarak 344 milyar 341 milyon TL oldu

Türkiye'de eğitim harcamaları 2021 yılında 2020 yılına göre %27,1 artarak 344 milyar 341 milyon TL oldu. 2021 yılında bir önceki yıla göre eğitim harcamalarının en çok yükseldiği eğitim düzeyleri; %37,7 ile yükseköğretim ve %28,3 ile ortaokul oldu.
Eğitim harcamalarının gayrisafi yurt içi hasıla içindeki payı %4,8 oldu

Eğitim harcamalarının gayrisafi yurt içi hasıla içindeki payı 2020 yılında %5,4 iken, 2021 yılında %4,8 oldu. Devlet eğitim harcamalarının gayrisafi yurt içi hasıla içindeki payı ise 2020 yılında %4,0 iken, 2021 yılında %3,4 oldu.
 
Devlet eğitim kurumları en büyük eğitim harcamasını yükseköğretime yaptı

Eğitim harcamaları hizmet sunucularına göre değerlendirildiğinde; devlet eğitim kurumlarınca yapılan harcamaların %35,6'sını yükseköğretim, %22,3'ünü ortaöğretim oluşturdu. Özel eğitim kurumlarınca yapılan harcamaların, %39,5'i yükseköğretime, %34,4'ü ortaöğretime yapıldı.

Eğitim harcamalarının %72,5'i devlet tarafından finanse edildi

Türkiye'de 2021 yılında yapılan eğitim harcamalarının %72,5'i devlet tarafından finanse edildi. Eğitim harcamaları içerisinde hanehalklarının yaptığı harcamaların payı ise %22,0 oldu.
 
Öğrenci başına eğitim harcaması 15 bin 500 TL oldu

Öğrenci başına yapılan eğitim harcaması 2020 yılında 12 bin 311 TL iken, 2021 yılında 15 bin 500 TL olarak gerçekleşti.

Öğrenci başına en çok harcama yükseköğretime yapıldı

Eğitim düzeylerine göre değerlendirildiğinde, 2021 yılında öğrenci başına harcamanın en yüksek olduğu eğitim düzeyi 28 bin 597 TL ile yükseköğretim oldu.
 
Öğrenci başına harcamanın en çok arttığı eğitim düzeyi yükseköğretim oldu

Öğrenci başına toplam eğitim harcaması bir önceki yıla göre %25,9 arttı. Öğrenci başına eğitim harcamalarının 2021 yılında 2020 yılına göre en fazla artış gösterdiği eğitim düzeyi %37,7 ile yükseköğretim oldu. Bunu %31,9 ile ortaokul takip etti.