Piyasaya Yön Veren Güncel Finans Haberleri

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü web sitesinde yayınlanan ilanda konuya ilişkin şu bilgiler verildi:


KAHRAMANMARAŞ ili ELBISTAN, ilçesi KALAYCIK MAHALLESİ (2409 ADA - 29 PARSEL) mevkiindeki BOĞAZİÇİ HEDİYELIK EŞYA VE EL SANATLARI SAN. VE TİC. A.Ş. tarafından yapılması planlanan Güneş Enerji Santrali (4,5 MWe - 4,5 MWm - 62.268,04 m2 ) projesi ile ilgili olarak KAHRAMANMARAŞ Valiliğimize sunulan P.T.D. Dosyası Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği'nin 16. maddesi doğrultusunda incelenmiş ve projeye ilişkin ÇED Süreci başlamıştır. İlgililere ve kamuoyuna duyurulur.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü web sitesinde yayınlanan ilanda konuya ilişkin şu bilgiler verildi:

KAHRAMANMARAŞ ili ONİKİŞUBAT, ilçesi Bulutoğlu Mah, 406 ada, 6 Parsel mevkiindeki EZEL MENSUCAT SAN. VE TİC. A.Ş. tarafından yapılması planlanan GÜNEŞ ENERJİ SANTRALİ (2,50 MWe - 2,50 MWm - 32.856,16 m2) projesi ile ilgili olarak KAHRAMANMARAŞ Valiliğimize sunulan P.T.D. Dosyası Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği'nin 16. maddesi doğrultusunda incelenmiş ve projeye ilişkin ÇED Süreci başlamıştır. İlgililere ve kamuoyuna duyurulur.

Bloomberg HT’de yayınlanan Türkiye Sigorta Birliği (TSB) Ekim 2022 sonu sektörün prim üretimi sonuçlarına göre, sigorta sektörü Ekim sonu prim üretiminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 114,4’lük büyüme kaydetti. Sektörün Ekim sonu prim üretimi 169,8 milyar TL oldu. BES tarafında ise katılımcı sayısı toplamda 14 milyon 469 bin kişiyi aştı, toplam fon büyüklüğü 400 milyar liraya ulaştı.
Sigorta sekörü yılın ilk 10 ayında büyümesini sürdürdü. Bloomberg HT’de yayınlanan Türkiye Sigorta Birliği (TSB) verilerine göre, sigorta sektörü Ekim sonu prim üretiminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 114,4’lük büyüme yakaldı. Prim üretimi 169,8 milyar lira olurken sektörün enflasyondan arındırıldıktan sonra iki ay sonunda reel büyümesi ise yüzde 15,6 oranında gerçekleşti.

Üretimin içinde 146,3 milyar lıralık kısmı hayat dışından gelirken, söz konusu tarafın büyümesi geçen yılın aynı ayına göre yüzde 123,9 oldu. Enflasyondan arındırıldıktan sonra reel büyüme ise yüzde 20,7 olarak gerçekleşti. Hayat tarafında ise 10 ayda 23,5 milyar TL prim üretimi olurken, geçen yılın aynı dönemine göre buradaki büyüme yüzde 69,6 olurken, reelde ise yüzde 8,6’lık küçülme gözlendi.

bloomberght.com internet sitesinde yayınlanan sözkonusu habere aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz:
https://www.bloomberght.com/sigorta-sekoru-prim-uretimi-yuzde-114-4-buyudu-2320064

Yataş Grup Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Altop "Yatırım planlarımızı seçim sonrasına, ekonominin durumuna göre ertelemiş durumdayız. Güneş enerjisi yatırımı seçim sonrasına ertelediğimiz yatırımlardan biri" dedi.
Yataş Grup Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Altop yatırım planlarını seçim sonrasına bıraktıklarını ifade etti.

Bloomberg HT’ye konuşan Altop “İlk 6 ayda geçen yılın tamamındaki ciromuza ulaştık. İlk 9 ayda 4,5 milyar liralık ciromuz yüzde 110'luk artışı ifade ediyor. Bu artışlar sadece rakamsal olarak değil, Yataş reel olarak da büyüdü. Sene sonunda da ciro olarak 6 milyarın biraz üstüne çıkmış olacağız” dedi.

Altop “Dış pazarlar toplam satışımızın yüzde 12’sini oluşturuyor. Bu rakamı yüzde 20’ye çıkarmak için gayretimizi sürdürüyoruz. İhracatın önünde özellikle bu sene çok büyük engeller var. Konteynırlar bulunamaz oldu ve fiyatları arttı. Navlun fiyatları arttı. Buna rağmen dış satışlarda artış kaydettiğimizi ifade edebilirim. Tedarik zincirinde zorluklar yavaş yavaş kalkıyor” şeklinde konuştu.

bloomberght.com internet sitesinde yayınlanan sözkonusu habere aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz:

https://www.bloomberght.com/yatasaltop-yatirim-planlarimizi-secim-sonrasina-erteledik-2320060

Meta geçtiğimiz yıl 500 milyondan fazla kullanıcının kişisel bilgilerinin çevrim içi olarak sızdırılmasına yol açan veri ihlali nedeniyle Avrupa Birliği otoriteleri tarafından 275 milyon dolar cezaya çarptırıldı.
Meta geçen yıl keşfedilen ve 500 milyondan fazla Facebook kullanıcısının kişisel bilgilerinin çevrimiçi olarak sızdırılmasına yol açan veri ihlali nedeniyle Avrupa Birliği’nin mahremiyet kurallarını çiğnediği gerekçesiyle 275 milyon dolar cezaya çarptırıldı.

İrlanda Veri Koruma Komisyonu tarafından geçtiğimiz yıldan beri Meta’ya verilen cezaların toplamı, 900 milyon doları aştı. Eylül ayında, aynı düzenleyici kurum, çocuklara ilişkin verileri kötüye kullandığı için şirkete yaklaşık 400 milyon dolar para cezası vermişti.

bloomberght.com internet sitesinde yayınlanan sözkonusu habere aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz:

https://www.bloomberght.com/ab-den-meta-ya-275-milyon-dolarlik-ceza-2320062

New York borsası haftaya düşüşle başladı.

Açılışın ardından, Dow Jones endeksi yüzde 0.4, S&P 500 endeksi yüzde 0.7ve Nasdaq endeksi yüzde 0.6 geriledi.

AB'nin tavan fiyat uygulamasının devreye girmesine bir hafta kala Rusya'daki limanlardan ham petrol tedariki hız kesmeden sürüyor.
AB'nin 5 Aralık'ta yürürlüğe girmesi planlanan tavan fiyat uygulaması öncesinde AB ülkeleri tavan fiyat seviyesi konusunda anlaşmanın yollarını ararken Rusya'dan petrol sevkiyatları devam ediyor.

Politikacılar tavan fiyat konusunda anlaşamazsa, Rusya’nın ham petrolü belirlenen tavan fiyatın üstünden sattığı durumlarda Rus petrolünü taşıyan Avrupa menşeli gemilere sigorta yapılmayacak. Anlaşma olursa Rusya'dan sevkiyatlar duracak ancak Avrupa menşeli gemilerde Rus petrolünün taşınmasına izin verilecek, sigorta yapılabilecek.

Ancak Rusya'nın da tavan fiyat kararı alan ülkelere karşı satış yasağı getirerek misilleme yapmaya hazırlandığı, bu durumda sevkiyatların sert biçimde düşeceği ifade ediliyor.

Tarihsel retrospektif: Geleneksel olmayan enflasyonla mücadele… Sn. Erdoğan'ın yüksek faiz oranlarının enflasyonu ekonomik ortodoksluğun savunduğu gibi azaltmaktan ziyade artırdığına dair teorisi olduğu biliniyor. Cumhurbaşkanı yakın zamanda televizyonda yayınlanan bir röportajda ve kurumsal yatırımcılarla özel bir toplantıda, faiz oranları konusundaki tutumunu yeniden teyit etti ve onlara karşı olduğunu ilan etti. Bu ekonomik teoriye uygun bir para politikası, geçen yıl bu zamanlarda Yeni Ekonomi Modeli olarak benimsendiğinden beri, lira ve enflasyon eğilimi kötüleşti.
 
En son geleneksel olmayan yöntem Nijerya'dan geldi, Kasım ayının başında Nijerya Merkez Bankası alışılmışın dışında bir enflasyonla mücadele önlemi açıkladı: 100, 200, 500 ve 1.000 nairalık banknotların yeniden tasarımı. Banka, insanları eski banknotları yenileriyle değiştirmeye zorlamanın, bankacılık sistemi dışındaki özel kasalarda saklanan büyük miktardaki para birimini temizleyeceğine inanıyor.
 
Yeni senetler Aralık ayında piyasaya sürülecek, ancak Nijeryalılardan şimdiden eski senetlerini gelecek yıl Ocak ayı sonuna kadar geçersiz hale gelmeden önce yatırmaya başlamaları istendi. Ancak Nijeryalılar bu önlemden kaçınmaya ve bunun yerine nairayı dolara çevirmeye çalışırken, sonuçta ortaya çıkan dolar kıtlığı nairayı daha da zayıflatıyor ve enflasyonu daha da kötüleştiriyor.
 
Geleneksel politikalar, Fed ne yapar? Fed'in enflasyonu sabitlemek için kullandığı ana araçlardan biri faiz oranlarını yükseltmektir. Bu bir para politikası örneğidir.
 
Hükümet, vergileri artırarak veya harcamaları azaltarak enflasyonu düşürmek için maliye politikaları uygulayabilir.
 
Fed faiz oranlarını yükseltirken dikkatli olmalı çünkü ekonomiyi yavaşlatmak birçok insanı zora sokabilir.
 
Türkiye örneği... Neler yaptık, neler yapıyoruz? Çalışacak mı? Türkiye ekonomisinin döviz (YP) likidite sorunu daha da kötüye gidiyor. Bu yıl şu ana kadar dış ticaret açığı ayda ortalama 9 milyar dolar olurken, turizm ve ulaştırma gibi hizmet sektörlerinin ticaret fazlası bunu karşılayamadı. Sonuç olarak, hem mal ve hizmet ticareti hem de bazı gelir transferleri dahil olmak üzere cari işlemler dengesi, aylık yaklaşık 5 milyar dolar açık vererek kırmızıda kaldı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) brüt döviz ve altın rezervleri toplam 114,2 milyar dolar, ancak gerçekte çok daha az. Yükümlülükler çıkarıldığında, net rezervler sadece 13,4 milyar dolar. Yurtiçi ticari bankalar ve yabancı merkez bankaları ile yapılan döviz swapları, TCMB rezervlerini artırmak için yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu yarı yükümlülükler de kaldırıldığında, toplam net rezervler -58,6 milyar dolara düşüyor. Hazine, döviz varlıklarını TCMB hesaplarında tutmaktadır ve bu mevduatlar para politikasının bir parçası değildir. Onlar da çıkarıldığında, nihai net toplam -64,1 milyar dolara ulaşıyor, Türkiye'nin büyük bir kur şokunun vurduğu Aralık 2021'deki kadar düşük.
 
Sürekli cari açığın döviz likiditesini kuruttuğu ve TCMB rezervlerinin son derece düşük seviyelere düştüğü Temmuz 2022'de Türkiye yine benzer bir durumla karşı karşıya kaldı. Hükümet, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), ve TCMB'nin yaptığı yeni düzenlemelerle sermaye hareketliliğini daha da kısıtlayarak o dönemde yeni bir şokun önüne geçmeyi başardı. BDDK'nın aldığı karara göre, dış denetim yapma yükümlülüğü bulunan şirketler, yabancı para cinsinden finansal varlıkları net satışlarının veya toplam aktiflerinin %10'unu geçmediği takdirde Türk Lirası (TL) cinsinden kredi kullanabilecek. Hükümetin "liralaştırma stratejisi" olarak adlandırılan yeni TCMB düzenlemeleri, bankaları mevcut ve beklenen enflasyon oranlarına göre çok daha düşük getirilerine rağmen, yerel para birimi cinsinden varlıkların toplam içindeki oranlarının düşmesi durumunda bankaları devlet tahvili almaya zorlamaktadırHer iki düzenleme de reel sektörü dolaylı olarak TCMB'ye döviz satmaya ve ardından parayı döviz korumalı TL mevduat hesaplarına yatırmaya yöneliktir. Bu hesaplar, dolar, euro ve sterlinin lira karşısında değer kazanmasına eşdeğer Hazine ve TCMB garantili getiri sağlamaktadır. TCMB bu mevduat girişi ile rezervlerini korumuş ve olası bir kur şokunun önüne geçmiştir.
 
Bu düzenlemeler, yaklaşan bir kur şoku riski göz önüne alındığında Ekim 2022'de revize edildi. Döviz varlık tavanının 15 milyon TL'den 10 milyon TL'ye düşürülmesiyle, artık hemen hemen tüm şirketler, lira cinsinden ucuz banka kredilerine erişim için döviz varlıklarını satmak zorunda kaldı. Bankalar ayrıca yaklaşık %10 getiri sağlayan yerel para birimi devlet tahvili almak için acele ederken, dolar cinsinden devlet tahvillerinin getirisi daha da yüksek. Ayrıca, şirketlerin döviz varlıklarını döviz korumalı mevduata dönüştürmeleri koşuluyla, 2022 yılı sonuna kadar kurum döviz gelir kazançları üzerinden alınan vergiler muaf tutulmuştur.
 
Kısa vadeli dış borcu 185,9 milyar dolar olan ve cari açığının seçime kadar 40 milyar dolar civarında kalması beklenen Türkiye'nin dövize büyük ihtiyacı var. TCMB'nin rezervleri yetersizdir ve sonuç olarak, işletmeleri döviz varlıklarını döviz korumalı borca dönüştürmeye zorlamak için sermaye kısıtlamaları uygulanmaktadır. Bu mekanizma, döviz piyasalarında kısa vadeli istikrarı korumak için yeterince iyi çalışıyor. Ancak asıl hedef seçimi kazanmaktır ve bu daha fazla ekonomik dinamizm gerektirecektir. Açık harcamalar ve devlet bankalarından ucuz krediler, hükümetin elindeki başlıca araçlardır. TCMB'nin politika faizi zaten %9'a geriledi ve bir süre bu seviyelerde kalacak. Tüm bu politikaların en önemli yan etkisi, döviz varlıklarına olan talebin artmasıdır.
 
Bu talebi karşılamak için Ukrayna'da savaşın başlamasından bu yana kayıt dışı sermaye girişleri teşvik ediliyor. TCMB'nin ödemeler dengesi istatistiklerinde yılın ilk sekiz ayında toplam 28 milyar dolarlık "net hata ve noksan" fazlası yer alıyor. Bu girişlerin kaynağı bilinmemekle birlikte, döviz ve altın varlıklarını Türkiye'ye getiren Rus vatandaşlarını ve tüzel kişileri temsil ediyor olabilir. ABD Hazine Bakanlığı Yabancı Varlıkları Kontrol Ofisi (OFAC), Türk hükümetini ve iş odalarını girişlere ve olası yaptırım risklerine ilişkin endişeleri konusunda uyardı. OFAC'ın yaptırımları ihlal ettiğini açıklamasının ardından Rus kredi kartı sistemi Mir'in Türkiye'de faaliyet gösteren tüm bankalar tarafından kullanımı da askıya alındı. Bu gelişmeler ileriye dönük kayıt dışı girişleri azaltacaktır; ancak, Türk hükümeti şu anda Rus muadili ile doğal gaz ithalatı için ödemelerin uzatılması konusunda müzakere ediyor. Bu, ABD yaptırımlarını ihlal etmez ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Türkiye Cumhurbaşkanı Sn. Recep Tayyip Erdoğan bir anlaşmaya varırsa bunu durduracak doğrudan bir araç yoktur.
 
Türkiye faiz oranlarını artırmak zorunda kalacak mı? Oranı artırırsak ne olur, sürekli düşürürsek ya da artırmazsak ne olur? Türkiye'nin faiz indirim serisi, Sn. Cumhurbaşkanının bu yıl enflasyon %85'in üzerine çıkmasına rağmen politika faiz oranının tek haneli rakamlara düşmesi çağrısında bulunduğu ortamda, geçtiğimiz hafta Perşembe günkü toplantıda da devam ettirildi.
 
Para politikası komitesi, Ağustos ayından bu yana gösterge faizi kümülatif olarak 5 puan indirerek %9'a getirdi. Birçok ekonomist, Merkez Bankası'nın açık referansı itibariyle politika faiz oranının bir süre bu düşük seviyede devam etmesini bekliyor.
 
Merkez bankası başkanı Sn. Şahap Kavcıoğlu, enflasyonu düşürmede başarısız olduğunu kabul etti, ancak geçen ay fiyat artışının çeyrek asrın en yüksek seviyesine ulaştıktan sonra bu sonbaharda zirveye ulaşmış olduğunu beklediğini söyledi.
 
Gelecek yıl yapılacak seçimler öncesinde ekonomiyi canlandırmak için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan aşırı gevşek para politikasının devam etmesi gerektiği değerlendirmesinde bulunuyor. Kendisini "faiz düşmanı" olarak tanımlayan Erdoğan, ana akım ekonomi teorisinin aksine, yüksek oranların enflasyonu yavaşlatmak yerine beslediğine inanıyor.
 
Ne pahasına olursa olsun büyüme politikası, dolar karşısında bir yılda yaklaşık %43 değer kaybeden liraya bir darbe indirdi. Merkez bankasının bir dizi müdahalesi ve hükümetin izlediği politikalar sonrasında ise lira son aylarda istikrar kazandı.
 
Türkiye'nin enflasyona göre ayarlanan reel faiz oranı eksi %75 ile dünyanın en düşükleri arasında yer alıyor. Bürümçekçi Araştırma ve Danışmanlık'ın kurucusu Haluk Bürümçekçi, artık birçok ekonomistin bankanın politika kararlarını umursamadığını ve özel bankaların mevduat faizleri gibi göstergeden bağımsız hareket eden diğer faiz oranlarına güvendiklerini söyledi: "Oranın %10,5 veya %9 olması çok fark etmez".
 
Sonuç? AK Parti'nin Haziran'da yapılacak seçimleri kazanmak için ihtiyaç duyduğu ekonomi politikaları daha fazla döviz rezervi gerektiriyor. Sermaye kısıtlamaları zaten Türkiye'de bulunan dövizin korunmasına yardımcı olacaktır, ancak daha fazlasına ihtiyaç duyulacaktır. Rusya, gayri resmi yollarla veya Gazprom, Rus devlet bankaları veya Rusya Merkez Bankası ile resmi kredi hatları aracılığıyla potansiyel bir kaynaktır. Henüz bir anlaşmaya varılmadı, ancak Putin'in Türkiye'yi bir gaz merkezi yapma teklifi, ikili ekonomik bağları daha da güçlendirmeye yönelik bir adım olarak yorumlanabilir.
 
Rusya'dan ya da başka bir ülkeden ya da yatırımcıdan kaynak gelmezse Türkiye'nin genişlemeci ekonomi politikaları yeni bir döviz şokuna yol açacaktır. Tahvil sahiplerine ve ithalatçılara döviz cinsinden ödemeleri zamanında yapma kabiliyetine ilişkin artan endişeler nedeniyle Türkiye, uluslararası kredi notlarında Pakistan, Mısır ve Tunus'un yalnızca biraz üzerinde yer alıyor. Ağustos ayında Moody's, Türkiye'nin ülke kredi notunu şimdiye kadarki en düşük seviyesi olan B3'e indirirken, S&P ve Fitch, ülkenin kredi notu tarihindeki en düşük ikinci not olan B olarak derecelendirdi. 2001 ve 2008 krizlerinde oranlar daha kötü olmasına rağmen, Türkiye Hazinesi'nin devlet borçlanma araçları için kredi temerrüt takası primi, gerçekten çok yüksek bir seviye olan 700 civarında seyretti ve son dönemlerde bir miktar iyileşerek 600 baz puanın altına geldi.
 
Türkiye'nin finansal istikrarı ve sanayi üretimi muhtemelen 2023'ün başına kadar devam edecek ve bu noktada cömert ekonomi politikaları hem üretimi hem de talebi zorlamaya başlayacak. Bu stratejinin Haziran seçimlerine kadar başarılı olabilmesi için daha fazla döviz kaynağına ihtiyaç duyulacaktır. Bu kaynakların miktarı ve zamanlaması, Türkiye ekonomisinin 2023 görünümünün değerlendirilmesinde ve Haziran seçim sonuçlarının tahmin edilmesinde kilit rol oynayacaktır.
 
https://terayatirim.com/arastirma/makro-perspektif/281120221722

 Enver Erkan
 Araştırma - Başekonomist
 Tera Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
  www.terayatirim.com
                                 
                                  ***
                               Yasal Uyarı
 
  Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.