Sabah notları (BFRC )

Türkiye:

Plan ve Bütçe Komisyonu’nda konuşan TCMB Başkanı Fatih Karahan, küresel ve yurt içi makroekonomik görünüm, para politikası uygulamaları ve finansal piyasalardaki gelişmelere ilişkin kapsamlı bir sunum gerçekleştirdi. Başkan, politika faizinin %46’ya çıkarıldığını, rezerv birikiminin sınırlı olmakla birlikte sürdüğünü ve kur geçişkenliğinin emtia fiyatlarındaki düşüşle birlikte daha kontrollü seyrettiğini vurguladı.
Sunumun ardından milletvekilleri, TÜİK verilerinin güvenilirliği, TCMB'nin rezerv kullanımı ve şeffaflık politikası, enflasyon hedeflerinin tutturulamaması, yüksek faizlerin sanayiye etkisi, işsizlik ve gelir dağılımı gibi başlıklarda yoğun sorular yöneltti. Özellikle 19 Mart’ta yaşanan kur oynaklığına ilişkin döviz müdahalesi, rezerv kaybı ve bu müdahalelerin şeffaflığı konularında eleştiriler öne çıktı. Başkan Karahan, döviz piyasasındaki aşırı oynaklığı engellemek için iki yönlü müdahaleler yapıldığını, rezerv yeterliliğinin henüz ideal düzeyde olmadığını ve dezenflasyon sürecinin kararlılıkla sürdürüleceğini ifade etti. Ayrıca, asgari ücretin enflasyonun nedeni olduğu yönündeki iddiaların gerçeği yansıtmadığını, para politikasının maliyeti konusunda kısa vadeli yavaşlamaların olabileceğini, ancak orta vadede dengeli büyüme ve enflasyon düşüşünün birlikte sağlanabileceğini belirtti.
Geçtiğimiz hafta sonu açıklanan makro ihtiyati tedbirlerde ihracatçı gelirlerinin TCMB’ye satış zorunluluğu %25’ten %35’e çıkartılmış, ihracatçılar için kur primi %3 olarak belirlenmişti. Bu konuyla alakalı TCMB blogunda Ağustos 2024’te yayımlanan analiz, 3 Ocak 2022 ile 7 Haziran 2024 tarihleri arasında ihracat bedellerinin belirli bir oranının TCMB’ye satışına ilişkin düzenlemelerin firmaların döviz geri alım davranışlarına etkisini inceliyor. Bu dönemde yaklaşık 80 bin firmanın verileri analiz edilmiş ve ihracat bedeli satışı yapılan haftalarda firmaların döviz geri alım oranları değerlendirilmiş. Sonuçlara göre, firmaların %79’u satış yaptıkları haftada hiç döviz geri alımı yapmamış, %12’si kısmi geri alım gerçekleştirmiş, %9’u ise satış tutarının tamamını veya daha fazlasını geri almış. Toplam satış tutarı bazında ise, döviz geri alımı yapmayan firmalar %67’lik bir paya sahip. Ayrıca, döviz geri alımı yapan firmaların %74’ünün net ithalatçı olduğu belirlenmiş. Analiz ayrıca döviz piyasası açısından iki ayrı rejim dönemine özel, (2022 Ocak-Nisan, olumsuz) ve (2024 Ocak-Haziran, olumlu) yapılmış, iki dönemde de ihracat bedeli satışı yapan firmaların nette döviz satıcısı olma olasılığının, her iki dönemde de örneklemdeki diğer firmalara göre daha yüksek olduğu görülmüş.

Analiz ayrıca, 26 Ocak 2023 tarihinde uygulamaya konulan ve ihracat bedeli satışı karşılığında döviz alımı yapmama taahhüdü veren firmalara %2 kur farkı ödemesi yapılmasını öngören düzenlemenin etkilerini de değerlendiriyor. Mikro verilerle yapılan analizler, bu teşvikin firmaların net döviz satıcısı olma olasılığını artırdığını göstermekte. Bu bulgular piyasada bahsedilen «ihracatçı sattığı dövizi geri alıyor» iddialarına cevap vererek, ihracat bedellerinin TCMB’ye satışının ve ilgili teşviklerin, firmaların döviz piyasasındaki davranışlarını ve döviz talebini etkileyerek döviz piyasası istikrarına katkı sağladığını gösteriyor.

Global:

Fed beklentilere paralel şekilde gösterge faizi %4,25-4,50 aralığında sabit bıraktı. Fed Başkanı Jerome Powell, tarife belirsizliklerinin enflasyon ve istihdam üzerindeki riskleri artırdığına işaret ederek, para politikasında sabırlı bir duruş sergilemenin uygun olduğunu belirtti. Bu çerçevede, Fed politika faizini değiştirmeyerek “bekle-gör” stratejisini benimsemiş durumda. Başkan, fiyat baskılarının hâlâ zayıf olduğunu, ancak belirsizlik ortamında erken hareket etmenin maliyetinin yüksek olabileceğini vurguladı. Bununla beraber şu an beklemenin maliyetinin yüksek olmadığının altını çizdi.

Başkan Powell, sıkça gündeme gelen olası faiz indirimlerine ilişkin olarak net bir yönlendirme yapmadı. Tarife kaynaklı ekonomik etkilerin veri akışına tam olarak yansımadığını, bu nedenle faiz indirimlerinin gerekliliği konusunda erken yorum yapmanın doğru olmayacağını belirtti. Powell ayrıca, Başkan Trump’ın kendisine yönelik baskısının para politikası kararlarını etkilemediğini, sadece ekonomik veri ve risk dengesine odaklandıklarını açık şekilde ifade etti. Powell ayrıca güven anketleri ve yüksek frekanslı verileri takip ettiklerini ancak bu verilerin çok değişken olması ve gerçek verilerle korelasyonunun az olması sebebiyle, bu verilere göre karar almayacaklarını belirtti.
Önceki toplantıda sunulan Fed’in ekonomik projeksiyonlarında, bu sene için 2 indirim beklentisi vardı; bunun son dönem gelişmeleriyle değişip değişmediği sorulduğunda, Powell’dan bir «Freudian slip Slip» geldi. Powell cevap verirken ilk önce «gelişmelere göre faiz arttırımı yapabiliriz» dedikten hemen sonra «faiz indirimi yapabiliriz» diyerek kendisini düzeltti. Piyasaların bu kadar volatil olduğu dönemde böyle bir dil sürçmesinin boyutları büyük olabilir.
Powell'ın duruşu, ekonomi hâlen dirençliyken ve enflasyon hedefe yakınken Fed’in elindeki politika alanını temkinli kullanmayı tercih ettiğini ortaya koyuyor. Başkan, "hızlı aksiyon" kapasitesine sahip olduklarını ama şu anki koşulların ani bir karar gerektirmediğini söyledi. Fed’in ikili hedefleri (istihdam ve fiyat istikrarı) arasında bir gerilim oluşması durumunda, hangi hedeften ne kadar sapma yaşandığına ve hedefe dönüş süresine göre karar alınacağını da belirtti. Son olarak Powell, ticaret savaşı kaynaklı arz şoklarının para politikası araçlarıyla doğrudan çözülemeyeceğini, bu sürecin kamu politikaları ve özel sektör dinamikleriyle yönetilmesi gerektiğini ifade etti.

Günün Verileri:

BDDK - TCMB Haftalık Verileri (14.00-14.30-17.00)
Hazine Nisan Ayı Nakit Dengesi (17.30)
İngiltere Merkez Bankası Faiz Kararı (TSİ:14.00)
ABD 30 Yıllık Tahvil İhalesi (TSİ:20.00)

  Bahçeşehir Üniversitesi Finansal Araştırmalar Merkezi (BFRC)
 https://bfrc.bau.edu.tr/
 
                                  ***
                               Yasal Uyarı
 
 Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.