Piyasaya Yön Veren Güncel Finans Haberleri

KOD       :TL002

VERI TIPI :REPO IHALE SONUC DUYURUSU

YAYIMLAYAN:TCMB PIYASALAR GENEL MUDURLUGU - TURK LIRASI PIYASALARI MUDURLUGU

ZAMAN ETIKETI:2023-03-13T12:00:00+03:00



IHALE NO              6,013         

ISLEM TURU            REPO          

VADE                  2023-03-20    

TOPLAM TEKLIF TUTARI  5,940,000,000 

KABUL EDILEN TUTAR    999,999,996   

MINIMUM BASIT FAIZ    8.5           

ORTALAMA BASIT FAIZ   8.5           

MAKSIMUM BASIT FAIZ   8.5           

MINIMUM BILESIK FAIZ  8.86          

ORTALAMA BILESIK FAIZ 8.86          

MAKSIMUM BILESIK FAIZ 8.86          

KISMI                               



ACIKLAMA

TCMB: Bankalar tüketici kredileri faizlerini düşürmeye zorlanıyor…

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, borçlanma maliyetlerini resmi gösterge faiz oranına yaklaştırma çabalarının bir parçası olarak, ticari bankaları tüketici kredileri için uyguladıkları faiz oranlarını düşürmeye zorluyor. Buna göre;

• Tüketici kredileri için %18,56 ile %20,62 arasında bileşik faiz uygulayan bankaların, oluşturdukları yeni kredinin %20'si değerinde lira cinsinden devlet tahvili alması gerekecek.
• Bankalar krediler için daha yüksek bir faiz oranı uygularsa, almaları gereken devlet tahvili miktarı yarattıkları kredinin %90'ına eşit olacak.
• Değişiklikler, bankaların daha yüksek faiz oranlarıyla kredi vermesini engellemeyi amaçlamaktadır.

Mart ayının ilk haftasına ait merkez bankası verilerine göre, tüketici kredilerinin ağırlıklı ortalama faiz oranı Temmuz ayındaki %33,7'den %24,72'ye geriledi ve şu anda Aralık 2021'den bu yana en düşük seviyesinde. Yine de mevcut seviye, ticari bankalar tarafından daha fazla talep edilmeyecek olan %18.558'lik maksimum limitin yaklaşık %30 üzerindedir.

TCMB, bütün faiz oranlarını politika faizine yakınlaştırabilmek için geçen yıldan beri birçok düzenleme yapıyor. 2022'de ticari krediler için yapılan tahvil alımı zorunluluğu benzer oranlarda tüketici kredilerine doğru genişletildi. Bu kapsamda da %18,6 üzeri faiz oranları kredi portföyünün %20’si kadar varlık alımına, %20,6 üzeri faiz oranı ise %90 oranında varlık alımına konu ediliyor. Bankaların ağırlıklı ortalama tüketici kredisi faiz oranları hali hazırda bu oran üzerinde. Dolayısıyla ya yüksek enflasyon ve yüksek mevduat maliyeti ortamında düşük faizli kredi verip zarar yazacaklar, ya da olası bir faiz artırımında ciddi varlık kaybı değerine maruz kalma riski olan düşük getirili tahvillerden alacaklar.

Bankalar bu ortamda büyük müşterileri hariç pek kredi vermek istemezler. Mevduat maliyetlerini de YP mevduat koşullarına uymak için yüksek tutmak durumundalar, dolayısıyla kredi mevduat faiz makası da açılacak.


Dinamik Yatırım Menkul Değerler A.Ş.

 https://www.dinamikyatirim.com.tr/

***
Yasal Uyarı
 
  Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) Büyüme Değerlendirmesi 2022 4. Çeyrek araştırma notunu yayınladı:

Türkiye ekonomisi 2022 yılının son çeyreğinde yüzde 3,5 büyüdü. Böylelikle 2022 yılı büyümesi %5,6 olarak gerçekleşti. Bu çeyrekte büyümeye en büyük katkı 9,1 yüzde puan ile özel tüketimden geldi. Bir önceki çeyrek 0,7 yüzde puan olan dış ticaret katkısı bu çeyrekte eksi 5,7 yüzde puan olarak gerçekleşti. Stok değişimi büyümeyi 1,8 yüzde puan düşürdü. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış serilere göre ise Türkiye ekonomisi üçüncü çeyrekten dördüncü çeyreğe yüzde 0,9 büyüdü. Çeyreklik büyümeye özel tüketim 3,1 yüzde puan pozitif katkı yaparken, dış ticaret 2,0 yüzde puan negatif katkı yaptı. Stok değişimi çeyreklik büyümeyi 1,2 yüzde puan aşağı çekerken yatırımlar ise 1,0 yüzde puan yukarı çekti.

Araştırmanın tamamına aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
https://betam.bahcesehir.edu.tr/2023/03/buyume-degerlendirmesi-2022-4-ceyrek/

ABD’de iki banka iflas etti
ABD’de bulunan yaklaşık 209 milyar dolar varlığa ve
175,4 milyar dolar mevduata sahip SVB Financial
Group'a bağlı Silikon Vadisi Bankası (SVB) iflas etti.
Banka’ya kayyum atandı. ABD Federal Mevduat
Sigorta Kurumu (FDIC, sigortalı mevduat sahiplerini
korumak için Santa Clara Mevduat Sigortası Ulusal
Bankasını (DINB) kurduğunu ve SVB'nin tüm sigortalı
mevduatlarının buraya aktarıldığını açıkladı. Ayrıca
New York merkezli Signature Bank'a da kayyum
atandığı bildirildi. Yaşanan olayların 2008 küresel
finansal krizinden bu yana ABD’nin en büyük banka
iflaslarından biri olduğu ifade edildi.
ABD tarım dışı istihdam verileri açıklandı
ABD, Şubat’ta 311 bin net tarım dışı istihdamla
beklentinin üzerinde bir istihdam artışı açıkladı. Öte
yandan, işsizlik oranı yüzde 3,6 oldu. Ortalama saatlik
kazançlar da bir önceki aya göre yüzde 0,2, yıllık
bazda ise yüzde 4,6 arttı. Açıklanan veriler sonrası,
Fed swaplarında Mart'ta 50 baz puanlık faiz artışı
beklentisi yüzde 50'nin altına düştü.
Sanayi üretim endeksi beklentileri aştı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre
Ocak’ta aylık bazda sanayi üretimi yüzde 1,9 arttı.
Geçen yılın aynı ayına göre artış yüzde 4,5 oldu. Yıllık
bazda madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi
yıllık bazda yüzde 7,6 ve elektrik, gaz, buhar ve
iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi
yüzde 5,7 azalırken, imalat sanayi sektörü endeksi
yüzde 5,8 arttı.
TÜİK, Ocak işgücü istatistiklerini açıkladı
TÜİK istatistiklerine göre, Ocak’ta 15 ve daha yukarı
yaştaki kişilerde işsizlik oranı 0,5 puan azalarak yüzde
9,7 seviyesine gerilerken geniş tanımlı işsizlik yüzde
21,9’a yükseldi. İstihdam oranı ise 0,5 puan artarak
yüzde 48,9 olarak kaydedildi.

 Albaraka Türk Katılım Bankası A.Ş.
  https://banknot.albaraka.com.tr/
                        
***
                                Yasal Uyarı
 
 Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

Türkiye: Rezervler düşerken cari açık rekor derecelere yükseliyor…

Cari işlemler açığı Ocak ayında 1984’e kadar uzanan serilerde şimdiye kadarki en yüksek seviyesinde gerçekleşirken, artan cari açık ortamında resmi rezervlerde de son bir yılın en hızlı düşüşü gözlenmektedir. Cari açık aylık bazda 9,85 milyar dolara yükselirken (Aralık: 5,9 milyar dolar), yıllıklandırılmış cari açık Ocak ayında geçen aya göre 3 milyar dolara artarak 48,7 milyar dolardan 51,7 milyar dolara çıktı.

Mal ticaretindeki açık Ocak ayında bir önceki yılki 8.55 milyar $'a kıyasla 12.4 milyar $ oldu. Ödemeler dengesi tanımlı dış ticarete göre ihracatın ithalatı karşılama oranı da geçen yılki %67,3 seviyesinden %60,9 seviyesine geriledi. Dış ticaret açığı serilerinde ise Ocak ayının %70,3 seviyesinden %57,6 seviyesine gerilediğini gözlemlemiştik. İhracata oranla daha hızlı genişleyen ithalat, artan cari açık ortamında aynı zamanda dövizde bir talep belirtisini, haliyle muhtemel bir kur baskısını da ortaya koymaktadır. Hizmetler ise, 2.45 milyar $'lık net turizm gelirinin öncülüğünde 3.16 milyar $ fazla verdi.

Seçim ve deprem etkisiyle beraber Şubat ayından sonra cari açıktaki artış devam edebilir görünüyor. En son Ekim 2021’de cari fazla vermiş olan ekonomi, 2022’de enerji fiyatları ve artan ithalat etkisiyle yüksek cari açık pozisyonuna düşmüştür. Enerji fiyatları gerilese bile, yüksek enflasyon ortamının getirdiği talep etkisi ithalat tarafındaki olumsuz baskının devam etmesine neden olmakta, bu nedenle de cari açık yüksek bir artış göstermektedir. Seçime kadarki statüko büyüme ve tüketim orjinli olarak devam edeceğinden, Şubat-Mayıs döneminde bu olumsuz kompozisyon devam edebilir.

Finansman tarafında net portföy girişi 490 milyon $ olurken, doğrudan yabancı yatırımlardan gelen giriş 223 milyon $ oldu. Net hata ve noksan veya kaynağı bilinmeyen sermaye hareketleri, aylık 119 milyon dolarlık çıkış gösterdi. Resmi rezervler, Aralık 2021'den bu yana en büyük düşüşü göstererek 9,34 milyar dolar azaldı. Yükselen ithalat ve artan cari açık ortamında kurun yükselmemesi etkisi adına rezerv satışlarının finansmanda ağırlığı oluşturduğu görülmektedir. Normalde bu kadar yüksek cari açığın döviz kurunda önemli bir baskıya sebep olması beklenirken, dış finansmanın bir şekilde sağlanıyor olması bu baskının oluşmamasını sağlamıştır.
 
Merkez bankası bir sonraki faiz belirleme toplantısını 23 Mart'ta yapacak. Şubat toplantısında 50 bps faiz indiren Merkez bankasının deprem felaketinden sonra ekonomiyi destekleme rotasında devam ettiği gözlenmektedir. Bununla beraber mevcut enflasyon ortamında daha fazla genişleme için daha az yer kaldığını da belirtmek gerekir. Eylül ayındaki OVP’de 2023 cari açık/GSYH oranı %2,5 olarak görülmüştü, ancak bu konjonktürde bu hedefin tutturulmaması imkan dahilinde gözükmemektedir. 2023’te gerçekleşecek yıllık cari açığın, 2022 seviyelerinin üzerinde olmasını beklemekle beraber seçimden sonra uygulanacak ekonomi politikalarının döviz kuru, tüketim gibi ekonomik kalemlerdeki etkisi belirleyici olacaktır.


Dinamik Yatırım Menkul Değerler A.Ş.

 https://www.dinamikyatirim.com.tr/

***
Yasal Uyarı
 
  Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

2023 Ocak Ayı Ödemeler Dengesi

İç tarafta bugün açıklanan Ödemeler Dengesi verileri çerçevesinde; manşet veri olarak takip edilen Cari İşlemler Dengesi’nde, 9 Milyar 849 Milyon Dolarlık açık verildi. Geçtiğimiz yılın aynı döneminde, Cari İşlemler Dengesi açığı 6 Milyar 889 Milyon Dolar düzeyindeydi. 2023 Ocak verisinin alt kırılımlarında; 12 Milyar 431 Milyon Dolar açık veren Dış Ticaret Dengesi önemli rol oynarken, Hizmetler Dengesi ise 3 Milyar 164 Milyon Dolar ile tek pozitif taraftaki alt başlıktı.

Ödemeler Dengesi eşitliğinin, Cari İşlemler Dengesinin yanındaki diğer önemli kalemlerine göz attığımızda; Sermaye Hesabı 15 Milyon Dolar, Finans Hesabı da 9 Milyar 983 Milyon Dolar açık verdi. Net Hata Noksan kalemi de; -119 Milyon Dolar olarak gerçekleşti.

Kısa Not: 2023 Ocak ayı Cari İşlemler Dengesindeki açık miktarının, geçen yılın aynı dönemine göre %43 civarında artış göstermesinde; Dış Ticaret(Mal) Dengesindeki açık miktarında %45 civarında görülen artış etkili olmuş durumda. Dış Ticaret Dengesindeki bu artışta ise; İhracat rakamının geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yaklaşık %10 civarında artmasına karşın, İthalat rakamında görülen %21,5’luk artış etkisini göstermiş durumda.
Şubat ayında, mevsimsellik etkisiyle Dış Ticaret tarafında Enerji alımlarının negatif etkisi beklenirken; bazı Altın ithalatına kısıtlama getirilmesi ise ithalatı bir miktar sınırlayabilir. Diğer yandan, 6 Şubat’ta meydana gelen ve 10 ili etkileyen deprem felaketinin ise; Dış Ticaret tarafında, İhracat rakamlarını olumsuz yönde etkilemesi olası. Öyle ki, bu 10 ilin Türkiye ihracatından aldığı pay %11 civarındaydı.


https://www.galatamenkul.com/mmr/ocak-ayi-odemeler-dengesi/


  Galata Menkul Değerler
  www.galatamenkul.com
                 ***
                               Yasal Uyarı
 
  Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

“ABD’de Silvergate Capital Corp.’un operasyonlarını sonlandırma kararı alması ve Silicon Valley Bank’ın (SVB) cuma günü iflasının duyurulması sistematik riskleri ve endişeleri artırdı. ABD’de sektöre ilişkin artan endişeler banka hisselerinde sert satışlara neden olurken, küresel risk iştahı üzerinde de baskı oluşturdu. ABD Hazine Bakanı Yellen, 2008'den bu yana ABD'de en büyük banka iflası olarak değerlendirilen SVB'yi kurtarmayacaklarını açıkladı. SVB ardından New York merkezli Signature Bank'a da kayyum atandı.
Açıklanacak Önemli Ekonomik Veriler
• 10:00 Türkiye - Cari İşlemler Dengesi Önem: Orta
Türkiye
Sanayi üretimi ocak ayında bir önceki aya göre %1,9 ile beklentilerin üzerinde arttı. Türkiye İstatistik Kurumu verilere ilişkin bülteninde deprem bölgesindeki illerde yapılan anketlerde %38 oranında cevap alınabildiğini bildirdi. TÜİK, İşgücü İstatistikleri, Ocak 2023 verilerini yayımladı. İşsizlik oranı ise 0,5 puan azalarak %9,7 seviyesinde gerçekleşti. Veriler aylık bazda 5 aydan sonra yeniden tek hane olarak ölçülürken geniş tanımlı işsizlik %21,9 ile 6 ayın zirvesini gördü. İnşaat maliyet endeksi Ocak'ta bir önceki aya kıyasla %15,32, yıllık bazda %78,52 yükseldi. Ayrıca, malzeme endeksi %69,01, işçilik endeksi %106,95 artış gösterdi. Veri aylık bazda 13 aynı zirvesi olarak kaydedildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinin 14 Mayıs'ta yenilenmesine ilişkin kararı imzaladı. Karar Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlandı. Yurt içinde cari işlemler dengesinin açıklanması bekleniyor.
Euro Bölgesi
Avrupa'da da vadeli işlem piyasalarının yeni haftaya yükseliş eğilimiyle başladığı görülürken, Avrupa Merkez Bankası'nın (ECB) perşembe günkü para politikası kararları yatırımcıların odağında bulunuyor. Bankanın yüzde 76 ihtimalle 50 baz puanlık faiz artışına gitmesi beklenirken, analistler ABD'deki fiyatlamalara paralel ECB'nin adımlarına yönelik beklentilerin de değişebileceğini dile getirdi.
ABD
Küresel piyasalar, ABD'de Silikon Vadisi Bankası (SVB) ve Signature Bank'ın iflasının ardından bankacılık sektörüne ilişkin endişelerle yeni haftaya başlarken, ekonomi yönetimi tarafından alınan önlemler pozitif fiyatlamaları destekliyor. ABD Hazine Bakanı Janet Yellen'ın, FDIC ve Fed'in önerilerini dinledikten ve ABD Başkanı Joe Biden ile istişare ettikten sonra FDIC'nin SVB kararının tüm mevduat sahiplerini tamamen koruyacak şekilde tamamlanmasını sağlayacak eylemleri onayladığı kaydedildi. Söz konusu adımlar pay piyasalarında risk iştahını artırırken, Fed'in gelecek hafta yapılacak toplantıda 50 baz puanlık faiz artışına gideceğine ilişkin beklentiler ortadan kalktı. Para piyasalarındaki fiyatlamalarda bankanın 25 baz puan faiz artırmasına kesin gözüyle bakılırken, ABD'nin önemli bankalarından Goldman Sachs ise Fed'in gelecek haftaki toplantıda faiz artışına gitmesini beklemediklerini duyurdu.Analistler, bankacılık sektörüne ilişkin gelişmelerle birlikte yarın ABD'de açıklanacak enflasyon verilerinin yatırımcıların odağında olduğunu belirterek, Fed'in gelecek hafta yapılacak para politikası toplantısı öncesindeki son enflasyon verilerinin piyasalarda oynaklığı artırabileceğini kaydetti.”

 Gedik Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
 www.gedik.com

                                     ***
                               Yasal Uyarı
 
 Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

“Avrupa'da da vadeli işlem piyasalarının yeni haftaya yükseliş eğilimiyle başladığı görülürken, Avrupa Merkez Bankası'nın (ECB) perşembe günkü para politikası kararları yatırımcıların odağında bulunuyor. Bankanın yüzde 76 ihtimalle 50 baz puanlık faiz artışına gitmesi beklenirken, analistler ABD'deki fiyatlamalara paralel ECB'nin adımlarına yönelik beklentilerin de değişebileceğini dile getirdi.

Küresel piyasalar, ABD'de Silikon Vadisi Bankası (SVB) ve Signature Bank'ın iflasının ardından bankacılık sektörüne ilişkin endişelerle yeni haftaya başlarken, ekonomi yönetimi tarafından alınan önlemler pozitif fiyatlamaları destekliyor. ABD Hazine Bakanı Janet Yellen'ın, FDIC ve Fed'in önerilerini dinledikten ve ABD Başkanı Joe Biden ile istişare ettikten sonra FDIC'nin SVB kararının tüm mevduat sahiplerini tamamen koruyacak şekilde tamamlanmasını sağlayacak eylemleri onayladığı kaydedildi. Söz konusu adımlar pay piyasalarında risk iştahını artırırken, Fed'in gelecek hafta yapılacak toplantıda 50 baz puanlık faiz artışına gideceğine ilişkin beklentiler ortadan kalktı. Para piyasalarındaki fiyatlamalarda bankanın 25 baz puan faiz artırmasına kesin gözüyle bakılırken, ABD'nin önemli bankalarından Goldman Sachs ise Fed'in gelecek haftaki toplantıda faiz artışına gitmesini beklemediklerini duyurdu.Analistler, bankacılık sektörüne ilişkin gelişmelerle birlikte yarın ABD'de açıklanacak enflasyon verilerinin yatırımcıların odağında olduğunu belirterek, Fed'in gelecek hafta yapılacak para politikası toplantısı öncesindeki son enflasyon verilerinin piyasalarda oynaklığı artırabileceğini kaydetti.”


 
 Gedik Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
 www.gedik.com

                                     ***
                               Yasal Uyarı
 
 Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.